- I -
Duvarları saran gölgeler durmadan kıpırdanıyor, sokak lambasını izleyen sinekler sanki yeni bir şey keşfetmişçesine sabırsızlıkla geziniyor. Ardından sessizlik yayılıyor, renkler ile kelimeler arasındaki ezeli uyum ortaya çıkıyor. Hiç düşündün mü karanlığı, karanlıkta daha kolay yankılanır düşüncelerin. Uzun süre göz göze geldiğinde yankılanan düşüncelerin şekil alır, hipnoz edercesine zihnini bulandırır. Halbuki çıksam sokağa, nemli kaldırımları arşınlayan nice insana değecek gözüm, nice hayat akıp gidecek etrafımdan. Neden kaçar insan, neden yaşar? Soruların arasında hangi cevap, geçip gidene ne sunar?
Böyle zamanlarda gece; karanlık, yalnızlık ve içimde büyüyen bir soğuktan ibaret. Korku nasıl böylesine işledi ruhuma. Konuşmak ve bu yolla anlatmaya çalışmak da işe yaramıyor, gölgeler boşlukların içinde usulca ilerliyor. Tahtaların gıcırdayan sesleri ve horuldayan dedem sessizliği dalgalandırıyor. İnsanın kendini bilmediği bir yere ait hissetmesi, tutarsız olmaz mıydı? Fakat insan çocuk olunca, fikirleri pek de ciddiye alınmıyor. Çocuk olmak erken açan bahar çiçeği gibiymiş, ancak elden yitince farkına varır, ölene dek özlemle anılırmış. Ama ben kendimi kocaman bir hapishanede gibi hissediyorum.
Yalnızlık buymuş demek ki. Anlaması zor, insan büyürken ne yaşıyor da bu yenilmişliğe tamah edebiliyor, aklım almıyor. Duvarlar insanın üstüne geliyor. Küçücük çıtırtılar büyüyor, kocaman oluyor. Sıkışmış ve kontrolsüz hissediyorum. Ahşap masadan sarkan ceket bile, hayalet gibi sarkmış kollarıyla korkularımı tetikliyor. Buraya neden geldim, neden çaresizliğe böylesine boyun eğiyorum? Soru sormaktan bile korkuyorum, çünkü alacağım cevap ya yeni bir soruya ya da koşulsuz kabullenmeye çıkıyor. İç sesimden başka, saranım yok.
***
Yetişkinlerin gözünde çocuklar her daim değişen bir yaş ölçütüne sahipler. Bazen artık kocaman adam oldun diyen babam, başka zamanlarda kendi fikrimi beyan etmek isteğim karşısında ‘çocuk’ olduğum gerçeğini anımsayıveriyor. Fakat dedem onun gibi değildir, adeta korkularımla yüzleştiğim devasa bir aynadır. Her sabah kalktığında, başlayan yeni günün heyecanını tüm benliğinde taşır. Elleri buruşuk ve üzerinde kahverengi birkaç leke vardır, damarları şişkin ve çok belirgin ama ellerini tuttuğumda ve boynuna sarıldığımda ölümü değil yaşamı teneffüs ederim. Saçı dökülmüş ve seyrek birkaç telden başkası kalmamıştır. Şapkasını da bundan ötürü takıyormuş. Bazen ben takardım o şapkayı ve kafamın büyüklüğü ile ilgili komik şakalar yapardı. Sakalı da vardı upuzun ve saçının yerini o tamamlardı. Aynanın karşısına geçer özenle tarardı, dededen kalma ahşap tarakla. Şimşir tarak derlermiş buna. Babam saçını tarar, dedem ise sakalını.
Bana sorular sorardı o uzun günlerde ve derdi ki, doğru soruları sormazsan doğru cevapları alamazsın. Bir gün geçtim karşısına ve sordum: ölüm nedir dede? Sakalını sıvazladı ve durgun bakışlarla gözlerimin içine, ta derinlere dalakaldı. Babamın uzun ve parlak saçları vardı, gözlüğü ise kendisiyle bağdaşmıştı. Çerçevenin ardındaki kahve gözleri, bana miras kalmıştı. Dağ gibi yamaçlarında keçilerin gezindiği, ırak yerlerden esen yellerin savurduğu yağız delikanlı. Annem ise sarı saçlarının arasında adeta Heidi gibiydi. Gökgözlü bir melek gibi arındırırdı acılarımdan ve korkularımdan. Kutsal Teslis’i anımsatırdı bu tablo bana. Baba, Oğul ve Hz. Meryem olup Kutsal Ruh ile bütünleşen annem. Her sene doğum günleri geldiğinde hediye alır, fotoğraflarını içine bırakırım. Yeni bir çerçeve ve yeni bir renk gelsin diye dünyama. Sonuçta bir fotoğrafa başka ne hediye alınabilir, çerçeveden başka.
Dedemin aklında binlerce adam vardı, binlerce söz ve binlerce hatıra. Kelimeleri bahar aylarında orkideler arasında arardı, sesi köknar gölgesinde salınan bir ceylanla özdeşti. Saçlarımın arasında gezinen rüzgârları onun kitaplarında tuttum; saman kâğıda doldurulmuş hayatların, binbir dünyaya geçişimi sağlayan kapılarını onun sayesinde açardım.
Çünkü dedem; güzel yaşamak için güzel kitaplar okumak gerekir, derdi. Örneğin Dostoyevski denilen bir Rus muharriri varmış, kitapta yazara muharrir deniliyor; ne incelik! Jules Verne, Ömer Seyfettin ile başlamıştım ama artık büyüdüğümü ve eşik denilen hayali bir çizgiyi aşmam gerektiğini söylerdi. İnsan sürekli bir şeyleri aşma derdinde, hayatının amacı, var olma sebebi, aldığı nefesi kıymetlendiren, sözlerini geçerli ve namını muteber kılan aştığı bu sınırlarmış. Şu uzun kırların arasında geçen ömürler, aştığını sandıkları sınırların içerisinde çürümüyor mu? Dans eden güneşin ve her gece yok oluşun ardından, her şafakta yeniden ufuk çizgisinin kıyılarında doğmuyor mu? Buğday başaklarının dalgalandığı o uzun yaz günleri, gecelere aynı umutlarla bağlanmıyor mu?
Bir akşamüstü elma ağacına tırmandığımda, elimde Suç ve Ceza ile kendi dünyama dalma niyetindeydim. Raskolnikov da büyümek ve okuduğu insanlar gibi yücelmek istiyordu. Ama yücelmek için önce alçalmak, en dibe vurmak gerektiğini bilmiyordu. İnsanlara, olaylara ve amaçlara biçtiği rollerin, aldığı tek bir kararla bu denli değişime uğraması, sabit olduğunu sandığı her şeyin aslında sürekli bir değişim halinde olduğunu anlamasına yol açtı. Kavramların içini dolduranın yine insan olduğunu ve bu sınırları aştığında özgürlüğe, gerçek özgürlüğe kavuşacağını, sanki benimle konuşarak anlatıyordu.
"Ne tatlı bir kız." Karşımdaki ağaçta oturup beni hayran bakışlarla süzen bu kız da kim acaba? Gülümsüyor ama sanırım fark ettiğimi bildiği için bu alaycı gülümsemesi. Konuşmalı mıyım yoksa susmalı ve ondan mı beklemeliyim ilk tepkiyi? Doğru anlarda yanlış kararlar vermek mi yoksa riskten kaçınmak mı?
"Ne düşünüyorsun öyle, gelsene yanıma." Ne kadar hızlı oldu, saçları da aynı annemin saçları gibi, gitsem mi acaba ya da acele etmesem mi? Ağaçtan yavaşça inmeye başladım, içimde adlandıramadığım bir duyguyla ona doğru yürümeye başladım, o da indi ağacın dalından ve dalgalanan saçlarını toplayarak bana doğru gelmeye başladı. Yan yana geldiğimizde tokalaşmak için elimi uzattım ama o boynuma sarıldı ve öylece kalakaldım. Kokusu sanki cennetti ve içimde hissettiğim bu şey, göğüs kafesimde özgürlüğüne kavuşmuş gibi çırpınıp duruyordu. Nöbet geçirircesine irkildim, geri çekildim. Akşam güneşi ıhlamur ağacının yaprakları arasından yüzüne vuruyordu, kısık gözlerinde durgun deniz gibi parıldayan bakışları bedenimde geziniyordu. "Beni tanıyamadın mı" dedi. Bu soru sadece aklımda daha fazla sorunun oluşmasına sebep oldu.
Tuttu ellerimden, yüreğim ısındı; baktım yüzüne, zihnim aydınlandı. Gözlerinde yaşlar mı var? Yoksa bu gözler, o gözler mi? Karanlık gecelerde saçlarımı okşayan, masallar anlatan o ses, bu ses mi? Zindanlara attığım anıları, tek çırpıda önüme seriveren bir an mı yaşamaktayım? Deliriyor muyum yoksa zaten deliydim ama farkındalığım mı gelişti; fakat delilik farkında olmadan sarmaz mı zihni, mamafih hissettiğim bu belirsiz duygu idrakimi de gölgelemez mi? Düşünmeliyim, düşünmeli, düşünmeyi, düşün…
